Het vierde kwartaal kan richtinggevend worden
De coronapandemie heeft een aantal langlopende trends in een stroomversnelling gebracht. Thuiswerken is er hier één van. Maar wat betekent dit nu precies voor de kantorenmarkt op langere termijn? Wereldwijd opererend vastgoedadviesbureau CBRE deelde in de EPV-voorjaarsvergadering haar visie op de marktontwikkelingen.
Door Anton Vis
Wouter Oosting, senior Director Workplace Strategies ziet een aantal impactvolle maatschappelijke ontwikkelingen. “Vóór corona dachten mensen dat het wel zou loslopen, maar de pandemie heeft deze trends versneld. Allereerst verliezen mensen hun geloof in de overheid en instituties. Gelijkgestemden zoeken elkaar op. Er is een roep om gelijkheid en om gehoord te worden. Dit vindt een doorvertaling. Een andere trend is die van transformatie en digitalisering, ook deze werkt door.
Virtueel
Naar thuiswerken zijn verschillende onderzoeken uitgevoerd. De ervaringen met thuiswerken zijn wisselend. Een ruime meerderheid werkt nu thuis, vóór corona was dit al meer dan 45 procent, maar mensen missen elkaar; de onderlinge verbinding. Bedrijven worstelen met de motivatie voor mensen om naar kantoor te komen en wat de positie van het kantoor wordt in de postpandemietijd. Belangrijk is om het thuisgevoel te faciliteren. En dat is meer dan een tafel en een stoel, het gaat om verbinding met elkaar en met het bedrijf. Voor een techbedrijf zal dat anders zijn dan voor een assurantiekantoor. CBRE, dat de 65 grootste bedrijven ter wereld faciliteert, heeft een enquête gehouden over toekomstig kantoorgebruik. Mondiaal verschuift werken naar meer virtueel: 29 procent van de respondenten verwacht 2-3 dagen per week, 28 procent verwacht 3 dagen of meer en 28 procent 5 dagen per week. Medewerkers en managers zien het verschillend. Managers schatten de productiviteit van thuiswerkende medewerkers lager in dan de medewerkers zelf. Los van productie is de cultuur van belang. De helft van de medewerkers vindt samen de dag starten, koffiedrinken en van elkaar leren erg belangrijk. Door thuiswerken wordt de cultuur niet gevoed, een reden om terug te gaan naar kantoor. Ook als teams samen creatief zijn pleit voor een fysieke kantooromgeving.”
Balans zoeken
Grote bedrijven staan wisselend tegenover thuiswerken, variërend van kantoor first, hybride tot volledig virtueel. Wouter Oosting: “Veel bedrijven wacht tot september dit jaar om te besluiten hoe het meer structureel wordt aangepakt. Dat wordt een balans zoeken, een combinatie van efficiënt blijven enerzijds en flexibiliteit aan werknemers bieden (medewerkerstevredenheid) anderzijds. Dit moeten bedrijven en medewerkers zelf uitvinden, er is geen one size fits all. De vraag wordt dan ook hoe. Hier wordt veel onderzoek naar gedaan.
Testperiode
Het is ook van belang om na te denken over de thuiswerkplek in het licht van de wetgeving. Er is een verschil of sprake is van verplicht thuiswerken of toestaan dat het af en toe gebeurt. In het eerste geval moet er een overeenkomst zijn en is de werkgever verantwoordelijk voor de thuiswerkplek. In de bereidheid om terug te keren naar kantoor zien we verschil: medewerkers werken over het algemeen liever thuis, managers geven de voorkeur aan kantoor. Tussen september en januari wordt een grote testperiode voor kantoren verwacht, vanaf januari zal een meer definitieve versie zichtbaar zijn.
Vertraagde vrijval vierkante meters
De effecten van thuiswerken op de kantorenmarkt zijn gedempt vanwege lang lopende vastgoedcontracten. MKB, productieachtige bedrijven en logistiek gaan het liefste naar kantoor. Juist voor deze bedrijven is ‘samen’ erg belangrijk. Het grootbedrijf (500+ werknemers) heeft de neiging om veel vierkante meters in te leveren, de verwachting is 20-30 procent. Vooral bedrijven die traditioneel werken, advocaten, notarissen en de techsector (Bookings.com). Ook in grotere kantoorparken en bij de overheid zal significant vrijval van vierkante meters zijn. Een en ander wel op langere termijn vanwege lopende contracten. Locatie is belangrijk en wordt steeds belangrijker.”